Şol didar-ı aşkın aman aşıkım

ŞİİR:ABDULMALİK HİLMİ

ŞERHEDEN  (AÇIKLAYAN): NEJDETŞAHİN

Şol didar-ı aşkın aman aşıkım

Şam u seher Allah Allah zikr ederim

Her subhu şam aşkıla yanarım

Şam u sabâ Allah Allah zikr ederim

      Didar:Sevgilinin yüzü, çehresi demektir. Buna göre benim aşkım; ilâh-i sevgilinin güzel çehresine / yüzüne olan bir aşk’tır. Seherlerde ve akşamlarda Allah’ı zikrettiğim gibi, ilâh-i aşk’ın ateşiyle her sabah akşam yanarım. Buyruluyor ki Allah ismi, makam itibarıyla uluhuyettir, esma itibarıyla ise ismi celâl’dir. Bu itibarlameslek-i Resul’de telkin edilen daim zikir, celâl esması ve makam-ı uluhuyet olan Allah ismidir. Ve meslek-i Resul dervişlerine zikriniz nedir?diye sual olunsa, ‘Allah ile Allah’ı zikrederim’ derler. Ki bu ifade, ismi celâl olan Allah ile Uluhuyet makamı sahibi olan Allah’ı zikrederim demektir.

      Bunu beyanladidarın / ilâh-i sevgilinin aşkıdır benim aşkım,seherde akşamda Allah Allah diyerek zikri daim uyanıklığı ve ilâh-i aşk’la yanarım, deniliyor.

Gezerim bilmem ah-ı meczubimiyim

Gâh sağ u sola sallanırım

Devr-i sema gibi hem devr ederim

Şamu saba Allah Allah zikr ederim

       Ah-ı meczub:İlâh-i sevgilinin derdi ile dertlenip cazibesine girmektir. Bu ah-ı meczub olanlar Allah ile ilgili derdlerini müşküllerini çözüp halletmek için fırsat buldukça ehl-i aşk’ın meclisine dâhil olurlar. Ve o meclisten hâsıl olan Allah muhabbetinden Allah sohbetinden istifadelenirler. Ki aşığa sevgiliden bahsedilip, sevgilinin anılıp zikredilmesinden daha cazip bir şey olmadığı için, ilâh-i aşk’la gezerim bilmem ah-ı meczubimiyim buyruluyor. Gâh sağ u sola sallanırım beyanındaki anlam; ilâh-i dertleri meclise taşıyıp ehl-i aşk’a ve ehl-i kemâl’e arzederek sorup araştırmaktır. Devr-i sema gibi hem devr ederim demek ise; aşığın derd-i ilâhiden hâsıl olan müşkül ve dertlerine, âl-i prensiplere yönelerek Allah’ın makamları müşahedesiyle derman, çare bulmasıdır.

Heb aşkıla döne döne giderim

Arzum abd u visale ereyim

Hem haccü'l- ekberde tavaf edeyim

Şam u saba Allah Allah zikr ederim

         Visal:Vasıl olma, kavuşma, Haccü’l ekber: Büyük hac demektir. Buna göre, Hak aşığının al-i prensibler ve Allah’ın makamları müşahedesiyle dertlenip dönmesinin yegâne amacı Hakk’a vuslat / kavuşmak olduğundan; Heb aşkıla döne döne giderim, amacım arzum abd u visale ereyim buyruluyor. Yani meslek-i resul’de aşk ile döne döne seyri süluk görerek ilerlememin yegâne gayesi Hakk’a kavuşmaktır, demektir. Ve devamla Hem haccü'l- ekberde tavaf edeyim buyruluyor ki Haccü’l ekber, büyük hac demek olup, kul’un nefsinde / kendinde ve cümle eşyada mevcut olan Rabbi’ne kavuşup Rabbinden ayrı olmadan Rabbi ile kulluk yapmasıdır. Bunu ifadeyle Cenab-ı Hak;“Kulum bana nevafille öyle yaklaşır ki, onu severim ve onun görmesine göz, işitmesine kulak, konuşmasına dil, tutmasına el, yürümesine ayak olurum. Ve o kul’um benimle görür, benimle işitir, benimle konuşur, benimle tutar, benimle yürür.” (Hadisi kutsi) Buyurur. Ki, hangi Hak aşığı bu hadis-i kutsi beyanında ifade edilen yakınlığa erişirse o, Haccül ekber olur. Ve o âşık var olduğu her yerde, her zamanda ve mekânda ilâh-i sevgiliyi müşahade tavafını yapar. 

Derya mevci gibi dalgalanırım

Her kuşede hem fırlanırım

Hilmi zikr-i Hakk'ı kalp ile derim

Şam u saba Allah Allah zikr iderim

      Derya:Deniz, Mevc:Dalga, Kuşe: Köşe demek olup, Hak aşkı, aşığın varlığını yakıp onu yokluğa eriştirdiğinden, aşığın ilâh-i sevgiliden gayrı varlığı olmaz. Bu aynı, deniz dalgası’nın kendine ait bir vücudu olmadığı halde, dalgalanarak deniz dalgası olark gözükmesi gibidir. Ki bunu beyanla Malik Efendi Hazretleri Hilmi mahlâsıyla; Derya mevci gibi dalgalanırım diyor. Ve devamla her kuşede hem fırlanırım, Hilmi zikr-i Hakk'ı kalp ile derim buyuruyor ki, kalbimdeki zikri daim uyanıklığıyla her makamında ilâh-i sevgiliyi ziyaret edip onu müşahade ederim demektir. Çünkü Cenab-ı Hak makamları ile cümle eşyada mevcut ve zahir olduğundan, her kim meslek-i Resul telkini olan zikri daim ve meratib-i ilâhi irşadına mazhar olursa o, Rabbini bu makamlarında müşahade ederek Rabbine kavuşur. Allahuâlem.